Acyklowir

Acyklowir został po raz pierwszy zsyntetyzowany w 1974 roku przez Gertrude Elion, za co otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny. Jest to analog purynowego nukleozydu guanozyny, który charakteryzuje się wysoką selektywnością działania przeciwko wirusom z rodziny opryszczki. Substancja ta ma unikalną strukturę chemiczną, która pozwala jej na specyficzne oddziaływanie z enzymami wirusowymi, nie wpływając znacząco na procesy zachodzące w zdrowych komórkach organizmu. Acyklowir występuje w różnych postaciach farmaceutycznych - jako tabletki do stosowania doustnego, kremy i maści do aplikacji miejscowej oraz roztwory do wstrzykiwań. Jego biodostępność po podaniu doustnym wynosi około 15-30%, co wymaga odpowiedniego dawkowania w zależności od rodzaju i nasilenia infekcji.

Mechanizm działania acyklowiru opiera się na jego przekształceniu w aktywną formę - acykloguanozyno-5'-trifosforan - wyłącznie w komórkach zakażonych wirusem. Proces ten zachodzi dzięki wirusowej kinaze tymidynowej, która jest obecna tylko w zakażonych komórkach. Aktywna forma acyklowiru konkuruje z naturalnym substratem - deoksyguanozyno-5'-trifosforanem - o miejsce w łańcuchu DNA wirusowego. Po wbudowaniu do DNA powoduje przedwczesne zakończenie replikacji materiału genetycznego wirusa, co skutecznie hamuje jego namnażanie. To selektywne działanie sprawia, że acyklowir wykazuje minimalną toksyczność wobec zdrowych komórek gospodarza, jednocześnie skutecznie zwalczając infekcję wirusową. Substancja jest szczególnie aktywna przeciwko wirusom HSV-1, HSV-2 oraz VZV.

Acyklowir znajduje szerokie zastosowanie w leczeniu różnych postaci infekcji opryszczkowych. W postaci kremów i maści stosuje się go miejscowo przy opryszczce wargowej (HSV-1) oraz opryszczce narządów płciowych (HSV-2). Preparaty doustne w formie tabletek są wykorzystywane w leczeniu pierwotnych i nawrotowych infekcji opryszczki, a także w profilaktyce u osób z obniżoną odpornością. Acyklowir w tabletkach stosuje się również w terapii półpaśca oraz ospy wietrznej, szczególnie u dorosłych i osób z grup ryzyka. Substancja ta jest obecna w preparatach dostępnych bez recepty (w niższych stężeniach do stosowania miejscowego) oraz w lekach na receptę (w wyższych dawkach do stosowania systemowego). Leczenie acyklowirem jest najbardziej skuteczne, gdy zostanie rozpoczęte we wczesnej fazie infekcji, najlepiej w ciągu 72 godzin od pojawienia się pierwszych objawów.

Acyklowir pozostaje złotym standardem w terapii przeciwwirusowej infekcji opryszczkowych od ponad czterech dekad. Jego udowodniona skuteczność, korzystny profil bezpieczeństwa oraz dostępność w różnych postaciach farmaceutycznych czynią go pierwszym wyborem w leczeniu infekcji HSV i VZV. Substancja jest dobrze tolerowana przez większość pacjentów, a działania niepożądane występują rzadko i są zwykle łagodne. Regularne stosowanie acyklowiru zgodnie z zaleceniami lekarza pozwala na skuteczne kontrolowanie objawów infekcji i skrócenie czasu trwania choroby.