Nystatyna

Nystatyna została odkryta w 1950 roku przez zespół naukowców z New York State Department of Health, stąd jej nazwa nawiązuje do stanu Nowy Jork (New York State). Jest to makrolidowy antybiotyk polienowy o charakterystycznej strukturze chemicznej zawierającej pierścień laktonowy oraz liczne wiązania podwójne. Substancja ta charakteryzuje się żółtawą barwą i gorzkim smakiem. Nystatyna wykazuje stabilność w środowisku kwaśnym, co czyni ją szczególnie przydatną w leczeniu infekcji układu pokarmowego. Jej struktura chemiczna pozwala na selektywne działanie przeciwko grzybom, przy jednoczesnym braku aktywności wobec bakterii. Antybiotyk ten nie jest wchłaniany z przewodu pokarmowego po podaniu doustnym, co ogranicza jego działanie systemowe, ale zwiększa bezpieczeństwo stosowania.

Mechanizm działania nystatyny polega na wiązaniu się z ergolem - głównym sterolem błon komórkowych grzybów. Po związaniu z ergolem, nystatyna tworzy pory w błonie komórkowej grzyba, co prowadzi do naruszenia jej integralności i przepuszczalności. W rezultacie dochodzi do wycieku składników wewnątrzkomórkowych, zaburzeń homeostazy jonowej i ostatecznie śmierci komórki grzybiczej. Nystatyna wykazuje działanie grzybobójcze (fungicydalne) w wyższych stężeniach oraz grzybostyczne (fungistatyczne) w niższych dawkach. Spektrum działania obejmuje głównie drożdżaki z rodzaju Candida, w tym Candida albicans, Candida glabrata, Candida tropicalis oraz Candida krusei. Substancja ta nie wykazuje aktywności przeciwko dermatofitom ani pleśniom nitkowatym.

Nystatyna znajduje zastosowanie przede wszystkim w leczeniu miejscowych infekcji grzybiczych. W ginekologii stosowana jest w postaci tabletek dopochwowych, globulek oraz maści do leczenia kandydozy pochwy i sromu. Preparaty doustne w formie zawiesiny lub tabletek wykorzystuje się w terapii kandydozy jamy ustnej oraz przewodu pokarmowego. W pediatrii nystatyna jest bezpieczną opcją leczenia pleśniawek u niemowląt i małych dzieci. Substancja ta często występuje w preparatach złożonych, gdzie łączona jest z innymi składnikami aktywnymi, takimi jak nifuratel (w preparacie Macmiror Complex), co pozwala na jednoczesne zwalczanie infekcji bakteryjnych i grzybiczych. Takie połączenia są szczególnie skuteczne w leczeniu mieszanych infekcji urogenitalnych.

Nystatyna pozostaje jednym z najważniejszych leków przeciwgrzybiczych stosowanych miejscowo, charakteryzując się wysokim profilem bezpieczeństwa i niskim ryzykiem wystąpienia oporności. Jej lokalne działanie minimalizuje ryzyko działań niepożądanych systemowych, co czyni ją bezpieczną opcją terapeutyczną dla różnych grup pacjentów, włączając kobiety w ciąży. Dostępność nystatyny w różnych postaciach farmaceutycznych umożliwia dopasowanie terapii do indywidualnych potrzeb pacjenta i lokalizacji infekcji. Pomimo rozwoju nowszych leków przeciwgrzybiczych, nystatyna nadal odgrywa kluczową rolę w leczeniu powierzchownych kandydoz ze względu na swoją skuteczność i sprawdzony profil bezpieczeństwa.