Promazin

Promazin (chlorowodorek promazyny) to pochodna fenotiazyny o wzorze chemicznym C17H20N2S·HCl, która została po raz pierwszy zsyntetyzowana w latach 50. XX wieku. Substancja ta charakteryzuje się białym lub prawie białym, krystalicznym proszkiem, dobrze rozpuszczalnym w wodzie i alkoholu. Mechanizm działania promazyny opiera się na blokowaniu receptorów dopaminergicznych D2 w ośrodkowym układzie nerwowym, co prowadzi do zmniejszenia aktywności dopaminergicznej w różnych obszarach mózgu. Dodatkowo wykazuje działanie antagonistyczne wobec receptorów α-adrenergicznych, histaminowych H1 oraz cholinergicznych, co wpływa na jego profil działań niepożądanych i terapeutycznych. Promazin jest metabolizowany głównie w wątrobie przez enzymy cytochromu P450, a jego metabolity są wydalane przez nerki.

Działanie farmakologiczne promazyny obejmuje przede wszystkim efekt neuroleptyczny, który przejawia się uspokojeniem psychoruchowym, zmniejszeniem pobudzenia oraz łagodzeniem objawów psychotycznych. Substancja wykazuje silne właściwości sedatywne, co czyni ją użyteczną w leczeniu stanów lękowych i bezsenności. Promazin działa również przeciwwymiotnie poprzez blokowanie receptorów dopaminowych w strefie spustowej chemoreceptorowej. Jego działanie hipotensyjne wynika z blokowania receptorów α-adrenergicznych, natomiast efekty antycholinergiczne mogą prowadzić do suchości w ustach, zaparć czy zaburzeń widzenia. Czas działania promazyny wynosi około 4-6 godzin, a maksymalne stężenie w osoczu osiągane jest po 2-4 godzinach od podania doustnego. Substancja charakteryzuje się stosunkowo długim okresem półtrwania wynoszącym około 20-40 godzin.

Promazin znajduje zastosowanie głównie w postaci doustnych preparatów farmaceutycznych dostępnych w różnych dawkach - 25 mg, 50 mg oraz 100 mg. Substancja jest wykorzystywana w leczeniu łagodnych zaburzeń psychicznych, stanów lękowych, bezsenności oraz jako wspomagające leczenie w terapii bólu przewlekłego. W praktyce klinicznej promazin stosuje się także w geriatrii jako środek uspokajający u pacjentów z demencją, którzy wykazują pobudzenie psychoruchowe. Preparaty zawierające promazin są dostępne wyłącznie na receptę i wymagają nadzoru lekarskiego podczas stosowania. Dawkowanie jest indywidualizowane w zależności od stanu pacjenta, wieku oraz odpowiedzi na leczenie. Substancja może być stosowana krótkotrwale lub przewlekle, jednak wymaga regularnego monitorowania pod kątem działań niepożądanych, szczególnie u osób starszych.

Promazin stanowi ważną opcję terapeutyczną w leczeniu różnych stanów wymagających sedacji i uspokojenia. Jego wielokierunkowe działanie farmakologiczne czyni go przydatnym w różnych sytuacjach klinicznych, jednak wymaga ostrożnego stosowania ze względu na możliwe działania niepożądane. Przed rozpoczęciem terapii promazyną konieczna jest dokładna ocena stanu zdrowia pacjenta oraz rozważenie potencjalnych korzyści i ryzyka. Regularne kontrole lekarskie podczas leczenia pozwalają na optymalizację dawkowania i minimalizację ryzyka powikłań.