Żeń-szeń

Żeń-szeń, znany naukowo jako Panax ginseng, pochodzi z górskich regionów Azji Wschodniej, gdzie od ponad 4000 lat jest wykorzystywany w tradycyjnej medycynie chińskiej. Główne składniki aktywne korzenia żeń-szenia to ginsenozidy - saponiny triterpenowe, które odpowiadają za większość właściwości biologicznych tej rośliny. W handlu dostępne są różne formy żeń-szenia, w tym ekstrakt standaryzowany na zawartość ginsenozydów, proszek z suszonego korzenia oraz preparaty płynne. Jakość żeń-szenia zależy od wieku rośliny (najcenniejszy pochodzi z korzeni 6-letnich), metody uprawy oraz sposobu przetwarzania. Wyróżnia się żeń-szeń biały (suszony) i czerwony (poddany obróbce parowej), przy czym ten drugi charakteryzuje się wyższą koncentracją składników aktywnych.

Żeń-szeń działa jako adaptogen, co oznacza, że pomaga organizmowi radzić sobie ze stresem i przywracać równowagę homeostazy. Ginsenozidy wpływają na oś podwzgórze-przysadka-nadnercza, regulując wydzielanie hormonów stresu, takich jak kortyzol. Składnik ten wykazuje również właściwości nootropowe, wspierając funkcje poznawcze, koncentrację i pamięć poprzez poprawę przepływu krwi w mózgu i ochronę neuronów przed stresem oksydacyjnym. Żeń-szeń może wpływać korzystnie na libido i funkcje seksualne, szczególnie u mężczyzn, poprzez stymulację produkcji tlenku azotu i poprawę krążenia. Badania wskazują również na jego potencjał w regulacji poziomu glukozy we krwi oraz wspieraniu układu odpornościowego przez modulację aktywności komórek immunologicznych.

W przemyśle suplementów żeń-szeń jest szeroko wykorzystywany w preparatach nootropowych, kompleksach witaminowo-mineralnych oraz suplementach na libido i vitalność. Występuje w tabletkach, kapsułkach, fiolkach do picia oraz tabletkach musujących, często w połączeniu z innymi składnikami aktywnymi, takimi jak magnez, witaminy z grupy B czy inne adaptogieny. Żeń-szeń jest również popularnym składnikiem kosmetyków anti-aging, gdzie wykorzystuje się jego właściwości antyoksydacyjne i regenerujące. W medycynie konwencjonalnej badane jest jego zastosowanie jako wsparcie w terapii cukrzycy typu 2, zespołu przewlekłego zmęczenia oraz w onkologii jako adjuwant łagodzący skutki uboczne chemioterapii. Dawkowanie żeń-szenia w suplementach zazwyczaj wynosi od 200 do 800 mg ekstraktu dziennie.

Żeń-szeń pozostaje jednym z najlepiej przebadanych składników roślinnych, z rosnącym zainteresowaniem naukowców jego potencjałem terapeutycznym. Jego uniwersalność i bezpieczeństwo stosowania sprawiają, że jest cennym dodatkiem do codziennej suplementacji, szczególnie dla osób prowadzących intensywny tryb życia. Wybierając produkty z żeń-szeniem, warto zwracać uwagę na standaryzację ekstraktu oraz reputację producenta, aby zapewnić optymalną skuteczność i bezpieczeństwo stosowania.